Hoe voer ik een verbindend gesprek?
We kennen het allemaal. Dat gesprek waarin iemand iets zegt waardoor je hartslag versnelt, je ademhaling oppervlakkig wordt, en je gedachten meteen in de aanval schieten. Misschien zegt een collega iets dat volledig tegen jouw overtuigingen ingaat. Of, zoals bij mij, een vriendin die iets positiefs zegt over iemand waar ik veel moeite mee heb – denk aan een figuur als Elon Musk of Trump.
Ik voelde het laatst gebeuren toen een vriendin iets zei over Elon Musk. Terwijl ik net een artikel had gelezen over hoe Musk steun uitspreekt voor de rechts-extremistische partij AfD in Duitsland, hoorde ik mijn vriendin iets goeds zeggen over Musk’s invloed. Mijn hartslag schoot omhoog. Mijn eerste gedachte? Hoe kun je dat zeggen? Heb jij dan ook extreem-rechtse sympathieën? Nog voordat ik mijn mond opentrok, wist ik: als ik dit gesprek de verkeerde kant op laat gaan, komen we verder van elkaar te staan en drijven we op den duur uit elkaar.
Waar ik vaak toch gewoon ben een verhitte discussie te vermijden of te ontploffen, besloot ik nu iets anders te proberen. Ik bleef ademen. Ik luisterde. Ik gaf haar mee dat ik net een artikel had gelezen in FD waarin stond dat in 1941 tijdens de Duitse bezetting “het ziekenfondsbesluit” genomen werd en hiermee het verplichte ziekenfonds in Nederland werd geïntroduceerd. Ik vertelde dat ik daardoor nogmaals besefte dat de werkelijkheid soms complexer is dan zwart wit denken. Dat er uit iets slechts soms toch ook goeds kan komen en dat ik daarom meer wilde weten van haar.
Wat sprak haar aan in Musk? Waarom was zij positief? Ik hoorde andere dingen dan wat ik had gelezen. Ze vertelde over de enorme vooruitgang die we hebben juist door een controversieel figuur als Musk die heeft gezorgd voor de verschuiving naar elektrisch rijden en dat iedereen in de wereld door Starlink straks internet kan gebruiken. Juist omdat we in verschillende affiniteiten en daardoor ook meer en meer in andere bubbels bewegen is dit een belangrijk onderdeel van het verbindende gesprek. Ik was echt bereid meer toe te laten dan alleen de gedachte: zij is fout. Ze merkte dat ik echt luisterde, ik merkte dat ze ook mij vragen begon te stellen. Ik kon ook naar haar benoemen dat het niet zomaar een discussie is maar mij emotioneel raakt omdat een man als Musk steun geeft aan stemmen die racistisch en islamofoob zijn. En aan het einde van het gesprek zei mijn vriendin: "Ik leer van je. Misschien ben ik toch minder neutraal dan ik dacht."
Dit is waarom verbindende gesprekken zo belangrijk zijn. Het gaat niet om gelijk krijgen, maar om te blijven leren en om te zien wat ons verbindt, zelfs of juist als de spanning hoog oploopt. Dit betekent dat we ruimte durven maken voor die spanning, voor de ambiguïteit van het leven in onszelf en in de ander. Mensen kunnen goed zijn en in onze ogen foute dingen doen.
De SAMEN-methode: Spannende gesprekken verbindend aanpakken
De SAMEN-methode helpt je om in uitdagende gesprekken verbonden te blijven – met jezelf én met de ander. Voor een gewoon functioneringsgesprek is het misschien niet nodig maar gebruik dit met name voor die gesprekken die verbinding en verkenning met en van elkaar in de weg staat. Het is een eenvoudige, praktische aanpak die je meteen kunt toepassen.
S - Start met oprechte openheid
Begin het gesprek zonder de verwachting dat je het eens moet worden. Nog belangrijker: stel jezelf open voor het idee dat jouw eigen perspectief kan veranderen. Vraag jezelf af: "Ben ik bereid van mening te veranderen?" Als het antwoord nee is, wees dan alert dat je niet toch gaat overtuigen en hiermee een defensieve reactie bij de ander kan oproepen.
A - Adem en voel
Observeer tijdens het gesprek wat er in je lichaam gebeurt. Voel je spanning, een versnelde ademhaling of een verhoogde hartslag? Wat zeggen je gedachten? Bijvoorbeeld: "Ik wil hier echt niet meer over praten." Door dit te herkennen, kun je een moment nemen om tot tien te tellen en je zenuwstelsel te kalmeren. Dit geeft je ruimte om bewust te reageren.
M - Maak je gevoel en kader duidelijk.
Als er genoeg vertrouwen is, benoem je wat je voelt. En nog sterker is dit te koppelen aan jouw specifieke referentiekader. Bijvoorbeeld: "Ik merk dat ik spanning voel omdat dit onderwerp me raakt op mijn persoonlijke achtergrond. Mijn eerste reactie is om niet meer te luisteren, maar ik wil toch weten wat je bedoelt." Door het uit te spreken, haal je de emotionele lading uit de situatie, geef je de ander een inkijkje in jouw referentiekader en nodig je de ander uit om empathisch of open te blijven. Deze stap is heel belangrijk om vooral het bij jezelf te houden en nog geen verwijt of oordeel erin te fietsen.
E - Erken de ander en spreek je intentie uit
Benoem de goede intentie die je bij de ander ziet en bedank hen voor hun bijdrage. Bijvoorbeeld: "Dank je dat je dit perspectief deelt, het helpt mij om breder te kijken." Benoem ook je intentie: "Ik wil beter begrijpen hoe jij hierover denkt en ontdekken wat ik zelf nog niet zie." Dit versterkt de verbinding en zorgt voor focus. Doe dit uiteraard alleen vanuit oprechtheid.
N - Nieuwsgierig luisteren
Luister met een open, nieuwsgierige houding en wees oprecht in je aandacht. Laat de ander uitpraten en stel vragen alsof je het onderwerp voor het eerst hoort. Wat je echt niet moet doen is zeggen ‘Ik hoor je of ik hoor wat je zegt maar…’ om vervolgens verder te gaan met je eigen standpunt. Geef de ander de ruimte om zich gehoord te voelen. Dit opent de weg naar echte dialoog.
De SAMEN-methode benadrukt samenwerking, openheid en empathie. Het is een uitnodiging om door uitdagende gesprekken heen te groeien, samen sterker te worden, en een verbinding te creëren die verder gaat dan meningsverschillen.
Reflectie: Hoe verbindend ben jij in gesprekken?
Om van je eigen ervaring te leren, kun je je laatste lastige (verhitte) gesprek evalueren met de volgende vragen:
1.Wat was mijn intentie in het gesprek en heb ik dat duidelijk gecommuniceerd?
2.Heb ik tijdens het gesprek geluisterd naar de ander zonder aannames te maken?
3.De meesten van ons hebben continue aannames, weet jij welke je in dit gesprek had? Dat kan gaan van ‘dan wordt hij boos’ tot ‘zij begrijpt dit toch nooit’.
Het reflecteren op deze vragen helpt je om je inclusieve communicatievaardigheden verder te ontwikkelen en moedige gesprekken effectiever te voeren. Laat ons gerust weten wat jouw ervaringen zijn!
Neem contact op als je nieuwsgierig bent naar onze trainingen gericht op verbindend communiceren of het moedige gesprek voeren.